WINDOWS VISTA'NIN SUPERFRESH VE READYBOOST ÖZELLİKLERİ

Windows Vista çok kısa bir süre önce satışa sunuldu ve her zaman olduğu gibi yeni işletim sistemi hakkındaki yorumlar son derece tartışmalı. Bazıları Vista'yı severken bazıları daha temkinli yaklaşarak arkasındaki iş stratejisini beğenmedi. Yeni işletim sistemi fark edilir oranda kullanım açısından kolaylık, erişilebilirlik ve ağ özellikleri getiriyor böylece az tecrübeli kullanıcılar kendilerini daha rahat hissediyorlar. Diğer taraftan daha fazla donanım kaynağı gerektiriyor ve kendiliğinden OpenGL desteği sunmuyor bu yüzden Windows XP'ye göre biraz daha yavaş çalışıyor, ayrıca pek çok aygıt için yeni sürücüler gerektiriyor. En kötü durumda sık kullandığınız bir uygulama artık çalışmaz hale bile gelebiliyor ve Vista sadece yeni donanım gerektirmiyor duruma göre bazı yeni yazılımsal güncellemeler de yapmanız gerekebiliyor.

On yıldan uzun bir süredir Windows son kullanıcı bilgisayarlarında en çok kullanılan işletim sistemi olma unvanını koruyor ki bunun yeni sürümler için de geçerli olması artık şaşırtıcı değil. Eğer Microsoft işletim sistemini tepe takla üretmek istese bile bunu yapabilir çünkü neredeyse hiç gerçek bir rakibi yok. Windows sayısal yaşam biçimimizin vazgeçilmez ekosistemi oldu. Her ne kadar başka seçenekler olsa da bunların çoğunluğu uyumluluk, destek, parasal destek ve doğru pazarlama konusunda yetersiz kalıyorlar. Bütün endüstriyi etkileyen en önemli stratejik ve teknolojik değişimin en iyi örneklerinden birisi Vista olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar Windows, Mac OS X'in sunduklarını hala tam olarak veremese de kimse Windows Vista'nın son kullanıcı açısından daha iyi bir Windows olduğu gerçeğine itiraz edemez. Microsoft'un artıları pazarlama konusunda, mükemmel bir pozisyonda olmasının nedeni de bu. Windows yumuşak bir his uyandırıyor Windows Vista ise yumuşacık; bu yüzden yeni işletim sisteminin kabullenilmesi çok daha kolay oluyor (bütün tersliklere rağmen). Windows'a alternatif bir seçenek bulmak ve onu kullanmaya çalışmak zaman kaybettiriyor bu yüzden pek çok kullanıcı bunu denemeye bile teşebbüs etmiyor. Sonuç olarak Windows kullanmak pek çok insan için hayatın bir gerçeği olarak kalmaya devam ediyor.

Sürücülerin ve güncellemelerin bütün donanımlarınız (ve yazılımlarınız) için hazır hale gelmesi biraz daha süre alabilir. Ancak çok eski donanımlar için pek fazla destek beklemeyin. Eğer 2007'nin ortalarına kadar elinizde bulunan aygıtlar için güncelleme bulamadıysanız bunları değiştirmeyi düşünmeye başlamalısınız. Vista son derece önemli bir yenilik - hem son kullanıcı için hem de donanım ve yazılım endüstrisi için.

Vista değişim rüzgârını ister sevin ister sevmeyin yeni Windows size daha iyi hizmet ediyor. Vista'nın size sunduğu kullanılabilirlik konusundaki artılardan daha önce bahsetmiştik. Ancak AeroGlass ile kaplanmış arayüzün hakkında konuşacağımız daha başka şeyler de var. Microsoft'un Vista gereksinimleri daha yumuşak bir kullanıcı tecrübesini hedefliyor yani Vista'nın çok daha akıcı çalışması gerekiyor. Buradan uygulama çalıştırma başarımının artacağını düşünmeyin, söz konusu olan şey Windows XP ile yaşadığımız bazı gecikmelerin yok edilmesi. Eskiden sistemi her açtığınızda veya bir uygulamayı her başlattığınızda uygulamanın sabit diskten yüklenmesini beklemeniz gerekiyordu.

Vista, sık kullandığınız uygulamalarda yaşanan bu bekleme süresini azaltmak için iki özelliğe sahip olarak geliyor: SuperFetch, kullanım şeklinizi inceleyerek kullanabileceğiniz uygulamaları önceden belleğe yüklüyor böylece bu programları açmak istediğinizde çok daha hızlı açılıyorlar. Tabii ki bu işlem olabildiğince yüksek bellek gerektiriyor ki tam bu noktada da ikinci özellik devreye giriyor: ReadyBoost ana belleğinizi taktığınız USB 2.0 Flaş belleğe kaydırarak kapasitesini artırıyor. Her ne kadar USB 2.0 belleklerin başarımı günümüzün hızlı sabit disklerine göre yavaş olsa da Flaş belleklerin gecikme süreleri neredeyse sıfır.

Genelde bilgisayarlar günümüzde 512 MB ile 2 GB arasında belleğe sahipler. Windows kendiliğinden gerektiği zaman bellekteki bilgileri aktarmak için sabit disk üzerinde bir takas dosyası (swap file) oluşturur. Takas dosyasının kapladığı alan 1.5 GB veya daha büyük olur. Bu sayede bilgisayarın çok az belleği olsa bile bütün uygulamalar çalıştırılabilir ancak bellekle sabit disk üzerindeki takas dosyasının başarımlarını karşılaştırırsanız bu dosyanın kullanılmasının sistemi ciddi şekilde yavaşlattığını görebilirsiniz.
Bütün Windows işletim sistemlerinin temelde bir önbellekleme sistemine sahip olduğunu biliyor olabilirsiniz. Bu çok karmaşık bir özellik değildir ve uygulamalar kapatıldıktan sonra uygulama verisini bellekte tutar. Ancak Windows önbelleklemesinin önemli bir sınırlaması vardır. Önbellekteki veriler siz sistemi kapattığınızda kaybolur. Ayrıca başka uygulamaları çalıştırdığınızda çalışan uygulamalar için ana bellekte yer açmak açısından önbellekte tutulan veriler silinebilir.

Eğer sınırlı sayıda uygulamayla sık sık çalışıyorsanız Windows'un önbelleklemesi verimlidir. Örneğin Microsoft Office uygulamasını gün içinde birkaç kez açıp kapatıyorsanız ikinci açışınızda programın daha hızlı açıldığını fark etmişsinizdir. Ancak diğer uygulamaları çalıştırdığınızda önbellekti bilgiler silinebilir. Windows 95/98/2000/XP, sistemi yeniden başlattığınızda bir önceki önbellekte bulunan verileri tekrar yüklemek konusunda pek iyi değillerdir. Sistemi yeniden başlattığınızda ana belleğiniz "soğuk durum" (cold state) denilen bir şekilde kalır. 2 veya 4 GB belleğiniz olsa dahi siz bir uygulamayı başlatmadan belleğiniz boşta bekleyecektir.

ReadyBoost, Windows Vista için bir bellek eklentisidir. Sabit disk üzerinde bulunan takas dosyasıyla benzer şekilde çalışır ancak bellek için etkin bir uzantı olarak kullanılmaz. Bunun yerine Windows sık kullanılan programlar için oluşturduğu önbelleği burada tutar.

ReadyBoost'un temel amacı sisteme daha fazla bellek alanı sağseviye 13 SuperFetch özelliğine destek olmaktır. Microsoft'u USB 2.0 bellek çubuklarını kullanmaya iten en temel sebep bu aygıtların ucuz ve kabul edilebilir hızlarda olmaları. USB 2.0 bellek çubuklarının 5 MB/s ve 30 MB/s arasında aktarım hızları olduğunu düşünürsek bunun nasıl işe yaradığını merak ediyor olabilirsiniz.

Pazarda bulunan çoğu USB 2.0 Flaş bellek 512 MB ile 4 GB arasında kapasitelere sahiptirler. Tabii ki daha küçük ve daha büyük kapasiteli ürünler de mevcut ancak ortalama pazar 1 GB kapasite civarında. Bu tür depolama aygıtları dayanıklı ve kolay taşınabilir olduklarından son derece popülerler. Pek çok kullanıcı eskiden kullandığımız disket yerine artık bu bellek çubuklarını kullanıyor.
Flaş belleklerin güçlü olduğu nokta aktarım başarımları değil bunun yerine neredeyse olmayan erişim gecikmeleridir. 15 MB/s aktarım hızına sahip olan bir flaş belleğiniz olsa bile DRAM benzeri erişim süresi sayesinde kullanışlı bir araca dönüşebilir. Sabit disklerin en yüksek aktarım hızları olan 60 - 80 MB/s değerleri düşünürsek sistem için temel gereksinimleri karşılamak açısından kullanılamazlar ancak SuperFetch için neden olmasın? Her ne kadar sabit disk üzerine takaslanan veri ile USB flaş bellek üzerine önbelleklenen veri arasında çok küçük farklar olsa da bu yöntem kullanılabilir.

Deney sonuçlarımıza baktığınızda USB 2.0 Flaş bellek kullanarak genişletilen ana belleğin uygulama açılış hızları konusunda çok büyük bir artı etki yapmadığını göreceksiniz. Eğer 512 MB veya daha fazla kapasiteye sahip hızlı bir USB 2.0 Flaş belleğiniz varsa bunu USB 2.0 yuvasına takmayı düşünebilirsiniz. Windows, takar takmaz size ne yapmak istediğinizi soracaktır. Burada belleğin içine girmek yerine ReadyBoost özelliğini etkin hale getirebilirsiniz. USB belleğinizin bütün kapasitesini kullanabileceğiniz gibi belirli bir oranını da kullanmanız mümkün. Windows'un USB bellek üzerinde önemli bir veriyi tutmadığını hatırlatmakta fayda var, yani herhangi bir kayıp olmadan istediğiniz zaman bellek çubuğunu çıkarabilirsiniz. Tek etki biraz uzayan uygulama açılış süreleri olabilir.

Sonuç
Kısaca tekrar etmek gerekirse SuperFetch, uygulamaları önceden önbelleğe alma işine bakıyor; ReadyBoost ise bunun için gerekli olan ek bellek alanını sağlıyor. Her iki özellik de bir bilgisayarı olduğundan daha hızlı yapmıyor yani hesaplama gücü gerektiren uygulamalar bu özelliklerden faydalanamıyor. SuperFetch, Windows XP altında belki kullanılmayacak olan bellek alanının boşa gitmemesini sağlıyor ve ReadyBoost da ucuz ve verimli olan USB 2.0 Flaş belleklerin kullanım alanını genişletiyor. Kısa süren bir "öğrenme" aşamasından sonra Vista hangi uygulamaların sizin için önemli olduğunu biliyor ve bunları önceden belleğe ya da ReadyBoost aygıtına yüklüyor. Sonuç olarak Vista, elde bulunan teknolojileri ve kaynakları daha dengeli başarım sunmak açısından daha iyi kullanıyor.

Sonuçlar gerçekten etkileyici: Her iki özellik de kullanıldığında Windows Vista'nın günlük olarak kullandığımız programların açılış sürelerini nasıl verimli hale getirdiği ve daha iyi başarım sunduğu net bir şekilde görülüyor. Sadece 512 MB bellek kullanıldığında uygulamaların açılış süreleri 9 saniye (OpenOffice Writer 2.1) ve 10 saniyeden (Outlook 2007) 2 - 4 saniyeye kadar kısalmalar gösterdi. 1 GB USB 2.0 Flaş bellek çubuğumuzu taktığımızda uygulamaların açılış süresi sadece 2 - 3 saniyeye düştü. Bir başka vardığımız sonuç ise Windows Vista'nın 512 MB bellekle hiç de eğlenceli olmadığı çünkü uygulamaların açılış hızında belirli bir farkın olması için 1 GB ana sistem belleği neredeyse gerekli. Hatta Outlook 2007 ve OpenOffice Writer 2.1 uygulamalarının açılış süreleri yeni kurduğumuz 1 GB bellekli Vista altında SuperFetch eğitimi tamamlanmış 512 MB bellekli Vista'ya göre daha kısaydı
2 GB belleğe sahip olmak uygulama açılış sürelerini daha da kısaltıyor ancak artık kısalmalar saniye değerlerine bile varmıyor. Fakat yine: eğer sonuçlarımızı dikkatli incelediyseniz kullanmadığınız hızlı bir USB 2.0 Flaş belleği sisteme takmak mantıklı görünüyor: Başlatma sırasındaki uygulama tepkiselliğini (responsiveness) artıyor!

Her ne kadar teknoloji elinizde bulunanları daha iyi bir şekilde kullanıyor olsa da bizim tavsiyemiz Vista yüklemeyi düşünmeden önce en azından 1 GB belleğe sahip olmanızdır. İleri seviye kullanıcılar Vista yolculuğuna 2 GB bellek olmadan çıkmayacaklardır çünkü sadece SuperFetch için bellek ayırmayı düşünmemelisiniz aynı zamanda çalışan uygulamaların da bellekte önemli bir yer kapladığını unutmamak gerekiyor. Son cümle: Vista'ya verebileceğiniz kadar bellek verin o da size çok daha hızlı hizmet sağlasın